Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın tanımına göre “İş yerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olaylara acil durum denir.”
Bilindiği gibi doğal afetler insanların kontrolü dışında gerçekleşen doğa olaylarıdır. Bunun sonucunda ekonomik, fiziksel ve sosyal kayıplar olabilmektedir. Doğal afetlere karşı alınması gereken önlemlerin en başında iş yerlerinin, yapıların, binaların su baskını ve heyelan olma olasılığı bulunan yerlere yapılamaması ve depreme dayanıklı olarak tasarlanmasıdır.
Doğal afetlerden olan depreme karşı işyerlerinde alınması gereken önlemler; deprem anında gazı otomatik olarak kesen vana sistemlerinin kullanılması, cihazların, makine ve ekipmanların duvara veya yere sabitlenmesi, acil çıkışlara ve koridorlara geçişi engelleyecek malzemelerin konulmaması, kimyasal maddelerin düşmeye karşı korumalı raflara konulması, korozif maddelerin göz hizasının altında saklanması gibi önlemler alınmalıdır.
Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe göre işyerleri acil durum planını ‘Tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere acil durumların belirlenmesi, bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması, görevlendirilecek kişilerin belirlenmesi, acil durum planının yenilenmesi aşaması izlenerek hazırlanır şeklinde tanımlanmaktadır. (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,2013) (başka yönetmelik olup olmadığına bak)
Acil Durum Planı dokümantasyonu ile ilgili yönetmeliğin 12. Maddesine göre yapılmalıdır. Yönetmeliğin 12. Maddesi aşağıda açıklanmıştır.
Acil Durum Planı asgari aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir:
a. İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı
b. Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı
c. Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi
d. Belirlenen acil durumlar
e. Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler
f. Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri
g. Aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki:
1. Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dahil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler
2. İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler
Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak; hazırlayan kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde işyerinde saklanır.
Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 2013).
Kimyasal bulunduran işletmelerde karşılaşılabilecek tehlikeler arasında kimyasal maddelerin verebileceği zararlar, elektrik çarpması, kesici delici alet yaralanmaları, yangını, biyolojik tehlikeleri ve doğal afetleri sayabiliriz.
1. Kimyasal Madde Dökülmesi
2. Göze Kimyasal Madde Sıçraması
3. Cilde Kimyasal Madde Sıçraması
4. Kimyasal Madde Yutulması
5. Zehirli Madde Teneffüs Edilmesi
6. Kesilme İğne batması sonucunda kan veya vücut sıvılarına maruz kalınması
7. Yangın
8. Deprem
9. Doğal gaz kaçağı
10. Elektrik kaçağı
11. Elektrik sıçraması
İşletmeler yukarıda sıralanan olaylara karşı acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gibi durumlarla önlemler almalıdır. Acil durum planları sadece doküman olarak kalmamalı, tatbikatlarla uygulamalar yapılmalıdır.