Gelişen teknoloji ile birlikte artık karayolu, demiryolu, deniz yolu ve boru hatları ile taşıması yapılan ve tehlike özelliği taşıyan maddeler ülkemizde ve uluslararası ticarette önemli bir yer tutmaktadır.
Tehlike derecelerine göre, Çok zehirli, yüksek derecede parlayıcı, basınç oluşturan ve yanıcı olarak tanımlanan tehlikeli maddeler olan metalik bileşenler ve ağır derecede metaller, insan sağlığına ve çevreye zararlı olmaları nedeniyle bu maddelerin çevreye yayılması çok ciddi sorunlara neden olmaktadır.
Bunun yanı sıra gelişen teknoloji sanayi ve endüstriyel üretimi de etkilediği için ihtiyaç duyulan ham madde taşımacılığı da artış göstermektedir. Ülke genelinde şehirlerde, hastanelerde, büyük ve küçük sanayi alanlarında oluşan atıkların yeniden değerlendirilmesi veya geri dönüşüm için nakliyeleri de ADR kapsamında tehlikeli maddelerin taşınmasına yönelik bir mevzuat gerektirmektedir.
Bu zorunluluktan dolayı 29 Ocak 1968 yılında, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu önderliğinde 30 Eylül 1957 tarihinde imzalanan “Tehlikeli Maddelerin Karayolunda Uluslararası Taşınması ile ilgili Avrupa Anlaşması (European Agreement Concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road) olan "ULUSLAR ARASI ADR SÖZLEŞMESİ” yürürlüğe girdi.
Tehlikeli maddelerin karayolunda taşınması sırasında, insan sağlığına, diğer canlı yaşamına ve doğal çevreye zarar vermeden güvenli bir şekilde karayoluyla taşınmasını hedefleyen bu anlaşma aynı zamanda sürece dahil olan diğer etkenlerinde sorumluluk, yükümlülük ve çalışma koşullarını belirliyor.
Diğer etkenleri şöyle sıralayabiliriz;
Taşıma sürecinde yer alan,
Gönderenlerin,
Yükleyenlerin,
Dolduranların,
Boşaltanların,
Paketleyenlerin,
Alıcıların,
Taşımacıların,
Tehlikeli maddeleri taşıyan araç sürücüleri.
Aslında ADR, Tehlikeli Madde taşımacılığın güvenli yapılabilmesi için tasarlanmış yönetimsel standartları oluşmaktadır. ADR bu standartlara uygunluğun akredite olmuş kuruluşlar tarafından belgelendirilmesini içerir. Asıl amacı tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde lojistiğinin sağlanmasıdır.
Anlaşma, AB'ne üye ülkelerin toprakları üzerinde gerçekleştirilen tehlikeli madde taşımalarının düzenlenmesinin temel dayanağı olarak kabul ediliyor. Tehlikeli madde taşımacılığına üye ülke yasalarının uyumlaştırılmasına yönelik olarak çıkarılan 21 Kasım 1994 tarih ve 94/55/ EC sayılı Konsey Direktifi, ADR Anlaşmasının, 1 Ocak 1997 tarihinden itibaren AB'ye üye ülkelerde uygulanmasını zorunlu kılıyor.
Anlaşma metni A ve B ekleri olmak üzere toplam 9 kısım halinde hazırlanmıştır. Bu bölümler
Kısım 1 Genel hükümler
Kısım 2 Sınıflandırma
Kısım 3 Tehlikeli malların listesi, sınırlı ve istisnai miktarlara ilişkin özel hükümler ve muafiyetler
Kısım 4 Paketleme ve tank hükümleri
Kısım 5 Sevkiyat prosedürleri
Kısım 6 Ambalajlar, orta boy dökme yük konteynerleri (IBC'ler), büyük ambalajlar, tanklar ve dökme yük konteynerleri için yapı ve test zorunlulukları
Kısım 7 Taşıma, yükleme, boşaltma ve elleçleme koşullarına ilişkin hükümler
Ek B: Taşıma donanımına ve taşıma faaliyetlerine ilişkin hükümler
Kısım 8 Araç ekibine, donanımına, faaliyetine ve dokümantasyona ilişkin zorunluluklar
Kısım 9 Araçların üretimine ve onayına ilişkin zorunluluklar
şeklindedir.
Türkiye’nin ADR’ye tam üyelik çalışmaları, 30/11/2005 tarihinde TBMM’ce kabul edilen ve 06/12/2005 tarih ve 26015 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5434 sayılı “Tehlikeli Malların Karayolu İle Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşmasına Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun”la başlatılmıştır.
30/11/2005 tarihli ve 5434 sayılı Kanunla katılmamız uygun bulunan “Tehlikeli Malların Karayolu İle Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması”na katılmamız; Dışişleri Bakanlığı’nın 22/05/2009 tarihli ve HUMŞ/1156 sayılı yazısı üzerine, 31/05/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 08/09/2009 tarihinde kararlaştırılmış ve 30/10/2009 tarih ve 27391 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
02/07/2010 tarih ve 27629 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2010/547 sayılı “Bazı Anlaşmaların Yürürlük Tarihlerinin Tespit Edilmesi Hakkında Karar” ile anlaşmanın yürürlülük tarihi onaylanmıştır. Ülkemizde Tehlikeli Maddelerin karayoluyla taşınması ile ilgili tek yetkili resmi kurum, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’dır.
Bir sonraki yazımız: ADR Anlaşması Kısım 1 Genel Hükümler