Tehlikeli madde, insana çevreye ve mala zarar veren katı, sıvı ve gazlardır. Birleşmiş Milletler tehlikeli maddeleri 9 sınıfa ayırmaktadır. Patlayıcılar, sıkıştırılmış gazlar, parlayıcı ve yanıcı likitler, parlayıcı ve yanıcı katılar, oksitleniciler, zehirli maddeler, radyoaktif maddeler, aşındırıcı likitler ve tehlikeli madde atığı ve benzeri muhtelif tehlikeli maddeler.
Bazı işyerlerinde kimyasalların fazlaca olması ve gaz, buhar, toz, sislerin atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve yanıcı madde ile bir araya gelmesinde çok büyük yangınlar, patlamalar meydana gelir. Bu durum işyerinde çalışanlar ve işyerinin bulunduğu çevre için önemli bir tehlike kaynağı olmaktadır. Patlamanın şiddetini bazı değişkenler belirlemektedir. Bunlar; ortamın kapalı veya açık olması, parlayıcı maddenin cinsi, miktarı ve karışım özellikleridir. Patlayıcı ortamın meydana gelmesinde üç etken başroldedir.
Oksijen (Hava)
Patlayıcı madde (parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı gaz, toz)
Enerji (kıvılcım veya güç kaynağı)
Bu üç unsurdan birinin eksik olması patlama riskini de önlemektedir. Patlamadan korunmada esas amaç patlayıcı ortam oluşmasını önlemek. Üretilen, ambalajlanan, depolanan kimyasalların birçoğu tehlike arz etmektedir. Ayrıca insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz etkiler yaptığı ve bu etkilerin giderilmesi yönünde yapılan sağlık ve çevre maliyetlerinin yüksek olduğu bilinmektedir. Çalışanların ve çevrenin iş sağlığı ve güvenliğini korumak amacıyla patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemler almak faydalı olacaktır. Bu önlemler de tedbirlerin alınması amacıyla risk yönetimi kaçınılmaz olmuştur. Risk hesaplamanın birçok yolu vardır. En genel bilinen hesaplama ise istenmeyen bir olayın meydana gelme olasılığı ile bu olayın soncunun çarptırılmasıdır. Risk yönetimi yeni kimyasalların pazarlama öncesi, mevcut kullanılan kimyasalların maddelerin insan sağlığı ve çevreye olan etkileri üzerine karar vermede etkin rol almaktadır. Risk yönetimi 7 aşamadan oluşmaktadır;
Etki değerlendirme (tehlike tanımı)
Maruz kalma değerlendirme
Risk karakterizasyonu
Risk sınıflandırma
Risk azaltım seçeneklerinin tanımı
Risk azaltımı
İzleme ve gözden geçirme
. Patlama riskinin değerlendirilmesinde patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı, tutuşturucu kaynakların bulunması, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri, işyerinde bulunan ve kullanılan maddeler, prosesler ve bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü, patlayıcı ortam oluşabilecek diğer bir kaynak olarak ele alınmaktadır.
Genel bir risk yönetim yapısı ise şu şekildedir;
